عیان‌سازی زیرساخت‌های طبیعی، راهبرد توسعه بوم‌شناسی شهر

توسعة تک‌بعدی نظام‌های انسانی در دوران مدرن منجر به گسست از طبیعت و نظام‌های طبیعی به ویژه در جریان زیست روزمره انسان شهرنشین شده است. در این راستا انقراض تجربۀ نظام‌های طبیعی، مهم‌ترین عامل در ایجاد نوعی فراموشی محیطی و بیگانگی از طبیعت در نسل‌های اخیر محسوب می‌شود که منشأ بسیاری از آسیب‌های بوم‌شناختی در دوران کنونی نیز شناخته شده است. به عبارتی دیگر کم‌رنگ شدن انگیزه ارزش‌گذاری نسبت به عناصر و نظام‌های طبیعی به دنبال عدم آشنایی و انس به آنها، چالشی فراگیر در شهرهای امروزی است. در این پژوهش به رویکرد طراحی بوم‌آشکار در منظر شهری به عنوان راهکاری در جهت برانگیزش حس ارزش‌گذاری به محیط طبیعی و در نتیجه پرورش سواد بوم‌شناسانه جوامع شهری پرداخته می‌شود. این رویکرد نگاهی ویژه به عیان‌سازی زیرساخت‌های طبیعی شهر و قرار گرفتن نظام‌های طبیعی در معرض ادراک و تجربه انسانی دارد. در این راستا چگونگی تجربه‌پذیر کردن فرایندهای پویای نظام‌های محیط طبیعی در طراحی منظر شهری مطرح می‌شود. بنابراین مفهوم نوین "زیبایی‌شناسی تجربه" مورد بحث قرار می‌گیرد که طراحان را به سوی خلق ارتباطات پویا به جای پردازش الگوهای ایستا از عناصر طبیعت رهنمون می‌سازد. بدین ترتیب در این پژوهش نقش نگرش طراحی بوم‌آشکار در خلق منظری چندعملکردی که موجب غنای فرهنگ بوم‌شناسانه جوامع شهری می‌شود، مورد توجه قرار می‌گیرد. در این راستا مصادیقی از عیان‌سازی زیرساخت‌های طبیعی در کنار سایر زیر‌ساخت‌های شهری در قالب نمونه‌هایی چون تلفیق شبکه‌های زهکشی سبز با شبکه‌های ارتباطی مطرح می‌شوند و راهکارهایی برای شهر تهران با توجه به پتانسیل‌های ویژه آن ارایه می‌شود. در نهایت این پژوهش در غایت اهداف خود به خلق گونه‌ای از رابطه متعامل میان نظام‌های انسانی و طبیعی در حوزۀ منظر شهری نظر دارد که یکی از اصول مهم توسعۀ پایدار است.